Inclusieve kinderboeken over het Sintfeest in onze bibliotheken

Zowel dit jaar als vorig jaar schreven we alle Vlaamse bibliotheken aan in het kader van onze campagne “Dekoloniseer 2.0”, meer bepaald over de bescherming van het Sinterklaasfeest vanuit de idee van levend Immaterieel Cultureel Erfgoed. De praktische vraag was duidelijk: laat kinderboekjes met raciale en andere stereotyperingen uit de collectie afvloeien. We verwezen ter inspiratie naar de leeslijst van Het is een Kinderfeest.

Deze vraag werd telkens ondersteund door een hele reeks auteurs en illustratoren (zie onder voor de recentste lijst).

Uit de vele antwoorden die we kregen, blijkt dat de wil om mee te werken groot is. Een aanzienlijk deel van de bibliotheken gaven aan “stereotype-vrij” te zijn of hier volop mee bezig te zijn. Een kleine bloemlezing:

• “Binnenkort gaan we er eens met de grove borstel doorgaan. Ik ben blij dat we via deze weg een handvat aangereikt krijgen, om ons afvoerbeleid bij de Sintboeken op af te stemmen. “
• “Heb al een heleboel boeken uit onze collectie afgevoerd. En nieuwe aangekocht. Jullie lijst kan me zeker helpen wanneer ik er nog eens doorga. Bedankt!"
• “Aan de ene kant schandalig dat we zó veel zwarte piet-exemplaren nog in ons bezit hebben, aan de andere kant een heel klein aanbod voor de lezers naar volgend jaar toe. Moest er eventueel een lijst zijn met nieuwe roetpiet-boeken om aan te kopen, mag je deze doormailen!”
• “Net zoals veel andere bibliotheken kozen wij voor een 'uitdoofbeleid'. Heel recent hebben we dit nog besproken, en besloten om toch een tandje bij te steken en de stereotiepe zwarte piet nog wat sneller te laten uitdoven. Een vaak gemaakte opmerking hierbij is dat er dan wel voldoende nieuwe materialen beschikbaar moeten zijn. Wij vinden deze leeslijst dan ook een geweldig aanbod waar wij met plezier op intekenen.”

Een van de meest gehoorde reacties in 2022 was dat er weinig Sinterklaasmateriaal kon aangeboden worden nadat de boekjes met stereotypering werden afgevoerd. De leeslijst die hiervoor al ter beschikking was, hebben onze vrijwilligers in 2023 daarom stevig uitgebreid. Download de leeslijst hier!

Voor alle duidelijkheid: het gaat niet over het cancelen van boeken, auteurs of uitgeverijen. Zij zijn immers zélf al lang aan de slag gegaan met nieuwe versies of met het afvoeren van oude uitgaven.  Je ziet dit bijvoorbeeld aan de nieuwe versie van “Sinterklaas” door Charlotte Dematons. Al in 2017 stopte de Uitgeverij Lemniscaat met het drukken van een van de populairste Sinterklaasboeken. Charlotte Dematons drong hier zelf op aan nadat onder meer de VN en de Kinderombudsman opriepen om Zwarte Piet te veranderen omdat het personage kwetsend was. Haar herwerkte prentenboek beantwoordt nu volledig aan de huidige inclusieve norm. Ook uitgeverijen als Clavis of de Limonadefabriek maken de laatste drie jaar stereotiep-vrije uitgaves. Het is logisch dat het aanbod in onze bibliotheken deze evolutie ondersteunt.

Toch blijven de verouderde versies soms onnodig lang in de rekken zitten, soms omwille van financiële redenen. Daarom zoeken we vrijwilligers om hierover in dialoog te gaan met de lokale bibliotheek in hun buurt. Neem wel eerst contact met ons op om dubbel werk te vermijden. Dit kan door ons vrijwilligersformulier in te vullen of te mailen naar info@anti-racisme.be. Ook na 6 december is dit nog nuttig, het aanbod kan ook nog aangepast worden naar volgend jaar.

Deze bewustmakingscampagne wordt gesteund door:

Alice Van de Geest, kinder- en jeugdauteur
Asma Ould Aïssa, kinder- en jeugdauteur
Ceelke Van Nuffelen, kinder- en jeugdauteur
Floor Tinga, kinder- en jeugdauteur
Nadia Babazia, kinder- en jeugdauteur
Niels Verbinnen, kinder- en jeugdauteur
Petra Beeckx, kinder- en jeugdauteur
Marthe Nelissen, kinder- en jeugdauteur
Khadija Timouzar, kinder- en jeugdauteur
Tewatha Muller, kinder- en jeugdauteur
Sayira Maruf, psycholoog en auteur
Sopha Honggokoesoemo, kinder- en jeugdauteur
Winny Ang, kinder- en jeugdauteur
Lies Vervloet, kinder- en jeugdauteur
Edward van de Vendel, winnaar van de Gouden Griffel en de Boon, 2023
Elisabeth Lucie Baeten, kinder- en jeugdauteur en opiniemaker
Zarissa Windzak, kinder- en jeugdauteur en opiniemaker
Hanne Luyten, kinder- en jeugdauteur, auteur voor volwassenen

Chrostin, jeugdauteur en illustrator
Shamisa Debroey, kinder- en jeugdauteur en illustrator
Hannah Van der Cruyssen, illustrator
Anke De Potter, illustrator
Anne-Sophie Chioma Opara, illustrator
Inge Lavrijsen, illustrator
Laura Janssens, illustrator
Geert Nijs, illustrator
Tinne Van den Bossche, illustrator
Sanne Thijs, illustrator
Laura Muls, illustrator
Evy Van Guyse, illustrator

Thaïs Vanderheyden, kinder- en jeugdauteur en uitgever De Spiekpietjes
Ingrid Tiggelovend, uitgever Studio Sesam en auteur
Chris Sterkens, uitgever Nik-Nak
Gil Geron, Narrata vzw, centrum voor leesbevordering
Nadia Nsayi, politicologe en auteur
Lieven Miguel Kandolo, auteur voor volwassenen

School Zonder Racisme, https://www.schoolzonderracisme.be/
Het is een kinderfeest, https://hetiseenkinderfeest.be
Kif Kif, www.kifkif.be
Hand in Hand tegen racisme vzw